21 EKİM KÜRESEL İYOT EKSİKLİĞİ BOZUKLUKLARINI ÖNLEME GÜNÜ
İyot eksikliğinin belirtileri nelerdir?
Tiroit hormonu düşüklüğünde metabolizma yavaşladığı için kilo alma hastalardaki en yaygın şikayetlerden birini oluşturmaktadır. Bununla birlikte, halsizlik, cilt kuruluğu, saç dökülmesi, ciltte kalınlaşma, kabızlık, soğuğa tahammülsüzlük, saç ve tırnaklarda kırılma, adetlerde düzensizlik, unutkanlık zamanla ortaya çıkan yakınmalar arasında gösterilmektedir. Daha ilerlemiş durumlarda ise konsantrasyon güçlüğü, depresyon, duygu durumunda dalgalanmalar, kalp ve akciğer yetersizliği gelişebilmektedir. İyot eksikliğinin uzun dönemde kadınlardaki en önemli etkilerinden biri ise infertilitedir (kısırlık).
Önlenebilir zeka geriliğinin nedeni
Gebelik ve emzirme döneminde ise iyot eksikliği yaratabileceği ciddi sorunlar nedeniyle çok daha fazla önem taşımaktadır. Ciddi iyot eksikliği yaşayan annelerde, düşük, erken doğum, doğumsal anomaliler ve bebekte hipotiroidi (kretenizm), zeka ve gelişme geriliği, işitme ve konuşma bozuklukları görülebilmektedir. Yeni doğanda hipotiroidiyi erken tespit edebilmek için her doğan bebekte TSH hormon kontrolü yapıldığı belirtilmektedir.
Önlenebilir zihinsel geriliğin de başlıca nedenin iyot eksikliği olduğu, annelerinin diyetinde yeterince iyot bulunmaması yüzünden farklı ölçülerde zeka geriliği riskiyle her yıl doğan yaklaşık 50 milyon çocuk karşı karşıya. Çalışmalar, büyüme geriliği olan çocuklarda iyot eksikliğini tedavi etmenin, büyüme üzerinde olumlu etkilerinin olduğunu göstermektedir.
Kanser gelişim riskini artıyor
Uzun dönem iyot eksikliği yaşayan kişilerde tiroit kanseri riskinin de arttığı “İyot eksikliği durumunda nodüller ortaya çıkarken, iyot düzeyi normal olanlara oranla, herhangi bir kaynaktan gelen iyodu çok daha fazla alanlar, çevredeki radyoaktif iyodun tutulumu da iyot eksikliği olan bireylerde daha fazla olacağı için kanser görülme riski de artıyor.
İdrarda iyot düzeyine bakmak gerekiyor
Erişkinde iyot eksikliğinin erken dönemlerde belirti vermediği, üstelik eksikliğin olup olmadığının ne yazık ki fizik muayene ile anlaşılmadığı ve vücuttaki iyot durumunu değerlendirmek için en pratik yöntemin idrarda iyot atılımının ölçülmesi olduğunu belirten uzmanlar; şüphelenilen vakalarda idrarda iyot düzeyi ölçülmesi gerektiğine işaret ediyor.
İyot eksikliği nasıl tedavi edilir?
İyot eksikliğinde korunma tedavisi gıdalarla yeterli iyot alımıyla başlamaktadır. İşlenmemiş deniz ve kaya tuzu ise önemli doğal iyot kaynağını oluşturmaktadır. İyottan zenginleştirilmiş tuz ise iyot eksikliği ile mücadelenin en etkin yolu. Bu amaç için fazla miktarda tuz kullanımına gerek olmadığı söyleyen günde sadece 2 gram iyotlu tuzun sürekli kullanılıyor olması iyot ihtiyacını karşılamaya yettiği uzmanlar tarafından dile getirilmektedir. Tuzdaki iyotun korunması için nemli olmayan, ışık görmeyen kapalı kaplarda saklanması ve yemeğe piştikten sonra ilave edilmesi önem taşımaktadır. Belirgin iyot eksikliği tespit edilmiş kişilerde ise hekim tarafından iyot preparatları önerilebilmektedir.
Ülkemizde 1999 yılından bu yana iyot eksikliği/guatr ile mücadele amacı ile sofra tuzlarına iyot eklenmektedir. Bu korunma politikasının guatrı olmayan yeni nesillerde guatr gelişme olasılığını belirgin olarak azalttığına işaret edilmekte olup okul çocuklarında iyot taraması olarak gerçekleştirilen çalışmalarda 1999 dan 2007 ye iyot düzeyinde yaklaşık 4 kat artış gözlendiğini anlatılmaktadır. Genel olarak bakıldığında iyotlu tuz ile toplumda iyot alımının artırılmasının gelecekteki guatr oranını belirgin olarak düşüreceği düşünülmektedir.
Aşırı iyot alımı sorun yaratır mı?
Bir grup tiroit hastalığında iyot yüklemesinin bu hastalarda tiroidin aşırı çalışmasını körükleyebileceğine uzmanlar tarafından işaret edilmekte olup Graves, Hashimoto tiroidi (hormon replasmanı almayanlar) ve sıcak nodülü olan hastaların aşırı iyot almaları, iyotlu tuz kullanmalarının sakıncalı olduğu belirtilmektedir. Bu hastalar iyotsuz sofra tuzlarını kullanmaları gerekebilir. Bu konuda doktorunuza başvurmanız en doğru karardır. Bazı ilaçların ve görüntülemede kullanılan radyoopak maddelerin de yüksek düzeylerde iyot içerdiği unutulmamalıdır.
Erişkinde iyot eksikliğinin erken dönemlerde belirti vermediği, üstelik eksikliğin olup olmadığının ne yazık ki fizik muayene ile anlaşılmadığı ve vücuttaki iyot durumunu değerlendirmek için en pratik yöntemin idrarda iyot atılımının ölçülmesi olduğunu belirten uzmanlar; şüphelenilen vakalarda idrarda iyot düzeyi ölçülmesi gerektiğine işaret ediyor.
İyot eksikliği nasıl tedavi edilir?
İyot eksikliğinde korunma tedavisi gıdalarla yeterli iyot alımıyla başlamaktadır. İşlenmemiş deniz ve kaya tuzu ise önemli doğal iyot kaynağını oluşturmaktadır. İyottan zenginleştirilmiş tuz ise iyot eksikliği ile mücadelenin en etkin yolu. Bu amaç için fazla miktarda tuz kullanımına gerek olmadığı söyleyen günde sadece 2 gram iyotlu tuzun sürekli kullanılıyor olması iyot ihtiyacını karşılamaya yettiği uzmanlar tarafından dile getirilmektedir. Tuzdaki iyotun korunması için nemli olmayan, ışık görmeyen kapalı kaplarda saklanması ve yemeğe piştikten sonra ilave edilmesi önem taşımaktadır. Belirgin iyot eksikliği tespit edilmiş kişilerde ise hekim tarafından iyot preparatları önerilebilmektedir.
Ülkemizde 1999 yılından bu yana iyot eksikliği/guatr ile mücadele amacı ile sofra tuzlarına iyot eklenmektedir. Bu korunma politikasının guatrı olmayan yeni nesillerde guatr gelişme olasılığını belirgin olarak azalttığına işaret edilmekte olup okul çocuklarında iyot taraması olarak gerçekleştirilen çalışmalarda 1999 dan 2007 ye iyot düzeyinde yaklaşık 4 kat artış gözlendiğini anlatılmaktadır. Genel olarak bakıldığında iyotlu tuz ile toplumda iyot alımının artırılmasının gelecekteki guatr oranını belirgin olarak düşüreceği düşünülmektedir.
Aşırı iyot alımı sorun yaratır mı?
Bir grup tiroit hastalığında iyot yüklemesinin bu hastalarda tiroidin aşırı çalışmasını körükleyebileceğine uzmanlar tarafından işaret edilmekte olup Graves, Hashimoto tiroidi (hormon replasmanı almayanlar) ve sıcak nodülü olan hastaların aşırı iyot almaları, iyotlu tuz kullanmalarının sakıncalı olduğu belirtilmektedir. Bu hastalar iyotsuz sofra tuzlarını kullanmaları gerekebilir. Bu konuda doktorunuza başvurmanız en doğru karardır. Bazı ilaçların ve görüntülemede kullanılan radyoopak maddelerin de yüksek düzeylerde iyot içerdiği unutulmamalıdır.
